V́ tŕnh độ, thông tin tương tác thuốc hạn chế và v́ cả tư lợi nên không ít bác sĩ ở Việt Nam đă kê hàng chục loại thuốc/đơn thuốc. Trong khi đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo, trong một bệnh án chỉ nên sử dụng không quá 5 loại thuốc để hạn chế các tương tác, gây phản ứng có hại của thuốc.
Kê đơn thuốc “đá” nhau
Theo TS Phạm Duệ, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện (BV) Bạch Mai, có những bệnh như suy đa phủ tạng th́ có thể bắt buộc phải kê đến 10 loại thuốc/đơn nhưng về nguyên tắc, trước khi kê đơn, bác sĩ phải t́m hiểu thông tin những loại thuốc chuẩn bị kê cho bệnh nhân có tương tác với nhau hay không.
Song, v́ chủ quan nên nhiều bác sĩ đă kê cả những loại thuốc “đá” nhau trong một đơn thuốc. Cùng với t́nh trạng lạm dụng thuốc vẫn diễn ra th́ việc kê đơn thuốc “đá” nhau sẽ khiến không ít bệnh nhân bị tương tác thuốc, bởi bất kể một loại thuốc nào đều có chống chỉ định riêng.
Bên cạnh đó, không những bác sĩ kê nhiều thuốc/đơn mà bệnh nhân cũng rất thích ra mua thuốc tại nhà thuốc và tự điều trị nên ngộ độc thuốc có thể xảy ra.
T́nh trạng bác sĩ kê đơn thuốc “đá” nhau diễn ra ở nhiều BV của nước ta. Theo điều tra của Bộ Y tế về t́nh h́nh sử dụng thuốc tại một số BV tuyến Trung ương, có 41% bệnh án sử dụng kháng sinh kết hợp, chủ yếu là kết hợp hai kháng sinh. Số thuốc trong từng bệnh án rất cao, từ 6 đến 10 thuốc/bệnh án. Thậm chí có gần 8% bệnh án chỉ định kết hợp ba kháng sinh; trên 10% bệnh án sử dụng từ 11 đến 15 loại thuốc.
Trong khi đó, theo kết quả nghiên cứu của TS Trần Nhân Thắng, Khoa Dược (BV Bạch Mai), có những đơn thuốc sử dụng 9 loại thuốc nhưng đă gặp đến 13 cặp tương tác thuốc bao gồm cả các cặp tương tác ở cấp độ nguy hiểm. Nhiều đơn thuốc có hai loại thuốc lợi tiểu, hai loại thuốc có tác dụng điều trị suy tim hay hai loại thuốc có kali (một loại thuốc giữ kali và một thuốc bù kali) nên rất nguy hiểm. Nghiên cứu 100 bệnh án của bệnh nhân bảy nhóm bệnh: Tăng huyết áp, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim cấp, suy tim, viêm tĩnh mạch của TS Thắng cũng cho thấy, gần 100% bệnh án chỉ định thuốc hỗ trợ gan, trong khi chưa rơ bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng cần hỗ trợ gan hay không, thậm chí ngay cả bệnh nhân có kết quả xét nghiệm men gan b́nh thường cũng được kê thuốc hỗ trợ gan.
Hậu quả khó lường
Hầu như tuần nào Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai) cũng tiếp nhận bệnh nhân bị ngộ độc do sử dụng thuốc thiếu an toàn. Chị Phạm Thị Tuyết, Y tá trưởng Trung tâm Chống độc, cho biết: “Trong 3 tháng qua, chỉ riêng với thuốc an thần, Trung tâm đă tiếp nhận 40 ca ngộ độc do sử dụng thuốc này. Bệnh nhân ngộ độc thuốc phải vào Trung tâm điều trị luôn đứng hàng thứ 2 hoặc thứ 3 trong các nguyên nhân gây ngộ độc”.
Cùng với việc lạm dụng kê đơn thuốc th́ nhiều bác sĩ lại không hướng dẫn đầy đủ về cách dùng, đường dùng, số lần dùng, cách pha thuốc, thời gian dùng thuốc... cho bệnh nhân cũng khiến quá tŕnh điều trị bằng thuốc thiếu an toàn. Bên cạnh đó, sử dụng thuốc không hợp lư c̣n là nguyên nhân làm tăng đáng kể chi phí cho người bệnh. Ngoài những hậu quả trên, khi bị phản ứng thuốc, bệnh nhân có thể bị giảm bạch cầu, nhiễm trùng, nếu không xử lư kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Theo Phụ Nữ
