Việc bổ sung thuốc vitamin và khoáng chất trước khi sinh là một phần quan trọng trong chăm sóc sức khỏe khi mang thai. Tuy nhiên, bổ sung như thế nào cho hợp lý cần có sự chỉ định của bác sĩ để tránh dùng thừa sẽ gây hại...

Nhiều người cho rằng, chỉ cần chế độ ăn uống là có thể đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng trong thai kỳ. Điều này là chưa chính xác bởi vì nhu cầu của cơ thể người phụ nữ về các chất dinh dưỡng trong khi mang thai thay đổi đáng kể, vì thế sẽ khó khăn để đáp ứng những nhu cầu này chỉ bằng chế độ ăn uống.

Bà bầu cần bổ sung dưỡng chất theo chỉ định của bác sĩ.

Các chất cần bổ sung Acid folic/Folate

Folate có tầm quan trọng trong việc ngăn ngừa các khuyết tật ống thần kinh (NTDs). Đây là một nhóm các bất thường khi sinh có liên quan đến cột sống, xương sọ và não, với sự phổ biến nhất là tật nứt đốt sống và thiếu não. Với nứt đốt sống, cột sống thai nhi không đóng (mà thường xảy ra ở 21-28 ngày sau khi thụ thai) và kết quả là, tủy sống không được bảo vệ.

Axit folic/folate là một trong những vitamin nhóm B, một nhóm các chất dinh dưỡng hòa tan trong nước. Nó được tìm thấy trong các loại rau khác nhau (đặc biệt là rau có màu xanh đậm) và cũng có trong các loại hạt, các sản phẩm từ sữa, thịt gia cầm, chuối, dưa hấu, trứng, hải sản, đậu và đậu Hà Lan...

Thiếu acid folic thường hiếm khi xảy ra đơn độc, nó thường là biểu hiện của một chế độ ăn uống nghèo chất dinh dưỡng, và như vậy thường cùng tồn tại với sự thiếu hụt nhiều loại vitamin và khoáng chất khác. Sự thiếu hụt tổng thể như vậy là do nghèo đói, dinh dưỡng thiếu cân đối, chế độ ăn kiêng và các rối loạn kém hấp thu.

Canxi

Canxi có vai trò quan trọng trong việc hình thành xương và răng của trẻ. Vì vậy, trong thai kỳ cần bổ sung canxi để đảm bảo cung cấp cho nhu cầu phát triển của thai nhi. Nếu không được bổ sung đầy đủ, thai nhi có thể bị còi xương, kém phát triển, biến dạng cấu tạo xương. Người mẹ có thể bị đau mỏi xương khớp, chuột rút, trường hợp nặng có thể co giật do hạ canxi máu. Thiếu canxi, thai nhi sẽ phải lấy canxi từ cơ thể người mẹ (hệ lụy sẽ gây loãng xương sau này ở người phụ nữ).

Thai phụ nên có chế độ ăn giàu canxi, cụ thể là những thức ăn như đồ biển, phomat, bơ... Ngoài ra, việc bổ sung chất canxi có thể được thực hiện thông qua các loại dược phẩm (thuốc có chứa calcium) theo sự chỉ định của bác sĩ.

Sắt

Ở phụ nữ mang thai, tình trạng thiếu máu do thiếu sắt gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cũng như sự phát triển của thai nhi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, có khoảng 50% phụ nữ mang thai trên thế giới bị thiếu máu. Sắt rất cần thiết để sản xuất các tế bào máu đỏ.

Trong giai đoạn thai kỳ, thể tích máu ở người mẹ tăng lên, cơ thể của người mẹ cần bổ sung chất sắt để tạo ra hemoglobin, một phần của các tế bào máu đỏ giúp mang ôxy đến nuôi dưỡng thai nhi. Sự thiếu hụt chất sắt có thể dẫn đến một tình trạng được gọi là thiếu máu thiếu sắt. Vì vậy, cần bổ sung sắt trong thời kỳ này. Tuy nhiên cần lưu ý, các tác dụng phụ thường thấy với việc bổ sung sắt có thể bao gồm buồn nôn, nôn, táo bón và tiêu chảy. Trong thực phẩm, sắt có mặt chủ yếu ở các loại rau như: rau ngót, rau muống, thịt nạc và cá biển...

Khi bổ sung sắt cần lưu ý, một số thuốc có khả năng ức chế hấp thu sắt. Ví dụ như canxi cũng là một bổ sung quan trọng trong quá trình mang thai, điều quan trọng cần lưu ý là canxi có thể gây trở ngại cho sự hấp thu sắt. Điều này bao gồm các loại thực phẩm giàu canxi như các sản phẩm từ sữa. Bệnh nhân có thể khắc phục điều này bằng cách tách biệt lượng canxi và sắt không uống cùng một thời điểm. Có đến 50% phụ nữ cũng có thể trải nghiệm trào ngược dạ dày (GERD) trong khi mang thai. Những bệnh nhân này có thể dùng thuốc kháng axít hay một số loại thuốc dùng để điều trị và do các thuốc này có thể thể tương tác với sự hấp thu sắt, nên khi uống cần lưu ý.

Cần làm gì trước khi mang thai?

Axit folic là vô cùng quan trọng trong việc làm giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh của bộ não và cột sống. Tuy nhiên, bạn không thể chờ đợi cho đến khi bạn biết mình mang thai mới bổ sung, nên bổ sung trước đó 3 tháng (trước khi bạn có ý định mang thai). Đây là việc đơn giản và không tốn kém.

Hút thuốc và uống rượu trong khi mang thai có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới thai nhi đang phát triển. Vì lý do này, bạn phải ngừng tất cả việc sử dụng rượu và các sản phẩm thuốc lá (bao gồm cả thuốc lá và tất cả các dạng thuốc lá không khói) trước khi bạn mang thai.

Đối với những người có bệnh mạn tính, hãy chắc chắn làm theo tất cả tư vấn y tế để cho bất kỳ tình trạng sức khỏe bạn có thể được kiểm soát, bao gồm cả bệnh tiểu đường, hen suyễn, béo phì, tăng huyết áp, bệnh tuyến giáp, trầm cảm và bệnh động kinh. Cần thực hiện lịch tiêm chủng đầy đủ.

Các chế phẩm thuốc mà bạn đang dùng có thể gây hại cho thai nhi. Gặp bác sĩ để được tư vấn liên quan đến bất kỳ loại thuốc bạn phải dùng thường xuyên khi đang điều trị một bệnh (mạn tính) nào đó để có thể có những lựa chọn thay thế an toàn hơn.

Ds. Hoàng Thu Thủy

(Theo  suckhoedoisong.vn)