Có thể kể ra các nguyên nhân gây táo bón:
- Rối loạn chức năng vận động đại tràng do sai lầm trong ăn uống (ăn
thiếu chất xơ sợi, uống quá ít nước), ít vận động (làm nghề ngồi nhiều
như thợ may, thư kư đánh máy), thường xuyên nín nhịn đi tiêu làm mất
phản xạ đại tiện.
- Rối loạn chuyển hóa và nội tiết (tăng canxi máu, nhược giáp).
- Tổn thương thực thể ở đại tràng, trực tràng, hậu môn gây trở ngại đường đào thải phân.
- Do thuốc: Các thuốc chứa opium (thuốc phiện), kháng axít trị viêm loét dạ dày - tá tràng, chống trầm cảm… có thể gây táo bón.
Người bị táo bón trước khi sử dụng thuốc hoặc song song với việc dùng
thuốc (thậm chí để pḥng ngừa táo bón) nên áp dụng các biện pháp sau:
- Ăn nhiều chất xơ sợi (rau cải, hoa quả) hơn, uống nhiều nước (1,5-2 lít nước hằng ngày, thêm nước cam, nước chanh).
- Tái huấn luyện phản xạ đại tiện (đi tiêu đúng giờ cố định).
- Chống nếp sinh hoạt tĩnh tại (nên vận động, tập thể dục thể thao).
Về thuốc trị táo bón, có thể chia làm 5 loại (trong một biệt dược
thường kết hợp nhiều loại): Thuốc trị táo bón tạo khối (như methyl
cellulose) khi uống không hấp thu, có tính hút nước và trương nở làm
tăng khối lượng phân; thuốc trị táo bón tăng thẩm thấu (lactulose,
sorbitol, forlax) giúp giữ chất lỏng trong ruột làm dễ đi tiêu; thuốc
làm trơn phân (như dầu paraffin); thuốc làm mềm phân (ống bơm chứa
glycerol: Rectiofar) bơm vào hậu môn; thuốc nhuận tràng kích thích
(séné, rhubarbe, aloès) kích thích mạnh ruột gây xổ. Tránh dùng thuốc
kéo dài.
Khi dùng thuốc trị táo bón cần lưu ư:
- Hết sức tránh dùng thuốc táo bón, trừ trường hợp bị táo bón kéo dài
hay làm nặng thêm một bệnh khác (tăng huyết áp, trĩ). Trước hết, nên
dùng loại thuốc ít tác dụng phụ (thuốc tạo khối, thẩm thấu, bơm hậu
môn), nếu không cải thiện mới dùng thuốc trị táo bón loại kích thích -
cho tác dụng mạnh nhưng có nhiều tác dụng phụ có hại (làm mất trương lực
ruột, mất kali).
- T́nh trạng lạm dụng thuốc trị táo bón loại kích thích đưa đến 2 hậu
quả: bị phụ thuộc thuốc và bị các tác dụng phụ của thuốc (có bệnh do
thuốc nhuận trường, giống như bị “hội chứng đại tràng bị kích thích”).
- Nên dùng thuốc trị táo bón ngắn hạn, dùng sau 7-10 ngày nếu không hiệu quả phải đi khám để bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân.
- Không nên để bị táo bón mà phải pḥng ngừa bằng các biện pháp không dùng thuốc đă nêu ở trên.
- Có một số trường hợp chưa bị táo bón vẫn phải dùng thuốc. Đó là các
trường hợp bị bệnh đ̣i hỏi không được gắng sức: đau thắt ngực hoặc đă
bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ; đang bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính...
Những trường hợp này nếu đi tiêu phải rặn nên có thể bị tai biến do bệnh
có sẵn.
- Hiện nay, một số chị em giảm cân bằng cách uống các chế phẩm chứa
một số loại dược thảo gây nhuận tràng mạnh gọi là xổ. Khi dùng thuốc hay
chế phẩm có tác dụng làm cho xổ có thể gây tiêu chảy đến mấy ngày.
Trong thời gian này, chị em ăn không được, lại thêm tiêu tốn sức lực ra
vào nhà vệ sinh liên tục nên giảm cân là lẽ đương nhiên. Tuy nhiên, cách
làm đẹp như thế chắc chắn ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe.
PGS-TS Nguyễn Hữu Đức
(Theo www.nld.com.vn)
